Czym jest schizofrenia?
Schizofrenia to niezwykle złożony problem zaliczany do zaburzeń psychicznych z grupy psychoz. Przebieg tej choroby jest bardzo zmienny, a zachowanie pacjenta nieprzewidywalne. Ze względu na bardzo złożony i odmienny obraz kliniczny, schizofrenia przez niektórych lekarzy uważana jest za grupę chorób nazywaną zbiorczymi psychozami schizofrenicznymi. Niestety bardzo duża ilość pacjentów nie zgłasza się po pomoc do psychiatry.
Przyczyny schizofrenii
Schizofrenia to choroba, której podłoże może być spowodowane wieloma różnorodnymi czynnikami. Są to np.:
- czynniki endogenne (wewnętrzne) – dysfunkcje organizmu
- czynniki egzogenne (zewnętrzne) – choroby autoimmunologiczne, metaboliczne, nieprawidłowa przemiana amin i katecholamin, zaburzenia neurotransmisji, niedobory serotoniny w synapsach, nagłe skoki dopaminy po których nasila się aktywność receptorów DA
- czynniki psychogenne – osobowość schizotymiczna, osobowość ukształtowana w niekorzystnych warunkach rodzinnych, środowiskowych itp.
- czynniki immunologiczne – chorzy na schizofrenie wykazują skoki w stężeniach immoglobulin IgA, IgG, IgM
- czynniki genetyczne – w chromosomie 5 zlokalizowany jest gen odpowiedzialny za rozwój schizofrenii, który może zostać odziedziczony przez potomstwo
- czynniki środowiskowe – niemożność asymilacji z nowym otoczeniem, nadopiekuńczość, środowisko patologiczne
- czynniki organiczne – zmiany w strukturach mózgu
Objawy schizofrenii
Schizofrenia jest chorobą głównie ludzi młodych. Znacznie częściej zapadają na nią osoby poniżej 30 roku życia. Jej rozwój może być gwałtowny lub stopniowy. Do objawów schizofrenii zaliczamy:
- omamy wzrokowe i słuchowe
- omamy smakowe oraz węchowe
- urojenia
- halucynacje
- lęk psychotyczny
- zaburzenia nastroju
- nieumiejętność odczuwania przyjemności (anhedonia)
- bierność
- niedbałość o siebie i swój wygląd
- obojętność
- zesztywnienie mięśni (katatonia)
- otępienie
Rodzaje schizofrenii według ICD (Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych)
Schizofrenia paranoidalna (F20.0)
Dominującymi objawami przy schizofrenii paranoidalnej są różnego rodzaju urojenia, omamy, halucynacje oraz paranoje. Chory jest „prześladowany” przez urojenia, które dla innych ludzi brzmią nieprawdopodobnie. Osoby cierpiące na schizofrenię paranoidalną przejawiają również uczucia silnej zazdrości, które mogą prowadzić do gwałtownych zachowań.
Schizofrenia hebefreniczna (F20.1)
Inną nazwę dla tej jednostki chorobowej stanowi schizofrenia zdezorganizowana. Osoby cierpiące na tę chorobę przejawiają reakcje i zachowania nieadekwatne i nie mające związku z daną sytuacją. Schizofrenik hebefreniczny często również zaczyna mówić niewyraźnie, majaczyć. Wybiórczo pojawiają się też omamy, a sam pacjent może być nieprzewidywalny.
Schizofrenia katatoniczna (F20.2)
W schizofrenii katatonicznej dominującymi objawami są zaburzenia ruchu. Pacjent cierpiący na schizofrenię katatoniczną może być niezwykle pobudzony ruchowo lub wręcz odwrotnie – praktycznie w ogóle się nie poruszać, przyjmując przy tym niewygodne pozy i trwając w nich przez wiele godzin. W niektórych przypadkach objawy te pojawiają się naprzemiennie.
Schizofrenia niezróżnicowana (F20.3)
Ta postać schizofrenii charakteryzuje się naprzemiennym występowaniem wszelkich podstawowych objawów tej choroby takich jak omamy, halucynacje, urojenia, zaburzenia emocjonalne czy lęk.
Schizofrenia rezydualna (F20.5)
Schizofrenia rezydualna określana jest również mianem resztkowej. Diagnozuje się ją głównie u osób, które w przeszłości cierpiały na schizofrenię, jednak w późniejszych etapach życia nie miały z nią problemów. Mimo tego, do tej pory cierpią z powodu ograniczonych funkcji psychicznych, są wycofani społecznie, powoli i apatyczni. U tych pacjentów może nastąpić nawrót choroby.
Schizofrenia prosta (F20.6)
Schizofrenia prosta jest jedną z najrzadszych odmian schizofrenii. Osoba cierpiąca na tę chorobę staje się obojętna, cierpi z powodu stale pogorszającego się nastroju, nie ma energii, jest ciągle zmęczona. Stan ten w dużym stopniu przypomina depresję, jednak schizofrenia jest trudniejsza w diagnostyce i leczeniu.
Leczenie schizofrenii
W zależności od postaci i stopnia zaawansowania choroby, wyróżniamy następujące metody leczenia schizofrenii:
Leczenie farmakologiczne
Podczas farmakoterapii stosowane są leki przeciwpsychotyczne (neuroleptyki). Dzięki nim mamy możliwość wyciszenia niektórych objawów psychozy. W zależności od stosowanych leków, efekty uboczne mogą być nasilone.
Psychoedukacja
Dzięki odpowiedniej edukacji schizofreników i osób z jego najbliższego otoczenia, można nauczyć się jak radzić sobie z trudnościami pojawiającymi się podczas szczególnie nasilonych ataków choroby. Pozwala to również na zrozumienie i zwiększenie empatii w stosunku do chorego.
Psychoterapia
W niektórych przypadkach oprócz farmakoterapii należy wdrożyć psychoterapię, która jest niezwykle pomocna w zwiększaniu samooceny chorego, co przekłada się bezpośrednio na poprawę funkcjonowania w społeczeństwie. Terapia poznawczo – behawioralna pozytywnie wpływa na leczenie psychotycznych objawów tej choroby.
