Rwa kulszowa zwana inaczej ischias, jest to jeden z najczęściej spotykanych zespołów bólowych w obrębie nerwu kulszowego. Nerw kulszowy jest największym nerwem splotu krzyżowego. Odpowiada on za unerwienie grupy mięśni tylnych uda, mięśni goleni oraz stopy. Dolegliwości bólowe związane są z uciskiem na nerwy rdzeniowe, zaczynają się w dolnej okolicy odcinka lędźwiowego kręgosłupa i przebiegają wzdłuż całego nerwu.
Przyczyny rwy kulszowej
Najczęstszą przyczyną jest dyskopatia, czyli zespól bólowy wywołany przez patologiczne zmiany ścisłej okolicy dysków kręgowych. Najczęściej polega ona na przemieszczeniu się dysku kręgowego w wyniku wady kręgosłupa, przemieszczeniu się względem siebie dwóch sąsiednich kręgów lub z powodu przepukliny i związanego z nią ucisku na korzenie nerwowe nerwy kulszowego. Przyczyną takich stanów rzeczy najczęściej są zwyrodnienia kręgosłupa, stany zapalne korzeni nerwowych oraz zmiany nowotworowe rzadziej cukrzyca. Ból najczęściej objawia się przy gwałtownym ruchu, podnoszenia ciężaru, itp. Ból mogą wywołać nawet zmiany pogody.
Objawy rwy kulszowej
Pierwszymi objawami jest lumbago, czyli bóle okolicy krzyżowej z jednoczesnym odruchowym napięciem mięśni tej okolicy, powodujące skrzywienie boczne kręgosłupa. Wówczas przy wykonywaniu ruchów występuje silny ból. W czasie kaszlu dolegliwości bólowe się nasilają. Kaszel może także wywoływać ból w skutek napięcia mięśni brzucha i wzmożonej pracy przepony. W przypadku rwy kulszowej występują typowe objawy uszkodzenia korzeni nerwowych tj.: osłabienie czucia na stopie oraz tylnej części nogi, niedowład mięśni podudzia i stopy, w skutek czego stopa może opadać. Podczas chodzenia typowe jest zaczepianie stopą o podłoże. Przy dłuższym ucisku na nerw kulszowy może dojść do zwiotczenia, a nawet zaniku mięśni podudzia. Zmiany najczęściej dotyczą dysku między kręgami L4-L5 oraz między odcinkiem lędźwiowym a krzyżowym, czyli między kręgami L5 – S1.
Rozpoznanie rwy kulszowej
Rozpoznanie polega na badaniu neurologicznym, tzn.: badanie czucia zarówno powierzchownego, jak i głębokiego oraz odruchów bezwarunkowych (odruch rzepkowy oraz ścięgna Achillesa). Zachowanie odruchów bezwarunkowych, odruch rzepkowy (kolanowy) uderzenie młotkiem neurologicznym w rozścięgno rzepki skutkujące napięciem mięśnia czworogłowego uda wraz z wyprostem podudzia w stawie kolanowym (wyprostowaniem nogi). Uderzenie młotkiem neurologicznym w ścięgno Achillesa skutkuje skurczem mięśnia brzuchatego łydki z jednoczesnym zgięciem podeszwowym stopy. Badanie odruchów (badanie czucia głębokiego) służy ocenie stanu korzeni nerwowych. Oprócz badania typowo neurologicznego wykonuje się badanie radiologiczne w celu zdiagnozowania zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa, asymetrii, złamań, przemieszczenia kręgów i wszelkiego typu nieprawidłowości. W celu dokładniejszego przyjrzenia się zmianom zwyrodnieniowym kręgosłupa wykonywana jest tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny. W przypadku podejrzeń wypadnięcia dysku badanie radiologiczne wykonuje się z kontrastem, co umożliwia bliższe przyjrzenie się korzeniom rdzeniowym. Precyzyjne określenie miejsca bólu pozwala ustalić, na jakiej wysokości kręgosłupa doszło do uszkodzenia.
Leczenie zachowawcze
Polega ono na podawaniu leków przeciwbólowych, rozkurczowych, także przeciwzapalnych, witamin, rzadziej kortykosteroidów. W zależności od stopnia zaawansowania stosuje się zabiegi rehabilitacyjne tj.: masaż dolnego odcinka kręgosłupa oraz kończyny dolnej z rwą kulszową i ćwiczenia rozluźniające. Z zabiegów fizykalnych wskazane są: lampa solux, ultradźwięki i jonoforeza. W dalszym etapie rehabilitacji stosuje się ćwiczenia wzmacniające mięśnie przykręgosłupowe i korygujące postawę (mięśnie brzucha oraz gorset mięśniowy).
Leczenie operacyjne
Polega na usunięcia zwyrodniałego dysku. Wskazaniami do leczenia operacyjnego są częste nawroty bólowe, postępujący niedowład będący wynikiem uszkodzenia korzeni nerwowych, kręgozmyk oraz stany zapalne krążka między kręgowego oraz jego nowotwór.